Та хэзээ нэгэн цагт Нобелийн шагнал гэх нэрийг сонсож байсан байх. Энэхүү шагнал нь 1895 онд Шведийн алдарт зохион бүтээгч, бизнес эрхлэгч, энэрэнгүй үйлстэн болох Альфред Нобелын гэрээслэлээр бий болсон. Түүний гэрээнд өөрийнх нь хөрөнгийг хүн төрөлхтөнд хамгийн их ашиг тусаа өгөөрэй хэмээн захисан байдаг. Нобелийн шагнал нь жил бүр физик, химийн ухаан, анагаах ухаан, эдийн засаг, уран зохиол болон энх тайвны үйлсэд онцгой хувь нэмэр оруулсан хүмүүс, байгууллагад олгогддог.
Энэхүү шагнал нь дэлхий дахинд нэр хүндийн дээд илэрхийлэл болсон бөгөөд хүлээн авагчийнх нь амьдрал төдийгүй, бүх салбарын хөгжлийн түүхэнд мөнхөрдөг. Хүн төрөлхтний хамгийн нэр хүндтэй шагналын товч түүх ийм ажээ.
Харин технологи, компьютерийн шинжлэх ухаанд зориулсан ангилал Нобелийн шагналд байхгүй. Энэхүү салбарын шилдэгт олгох тусгай шагналын хэрэгцээ бий болсон. Энэ хэрэгцээг хангахын тулд A. M. Turing Award үүссэн.
Turing Award: Компьютерийн шинжлэх ухааны дээд шагнал
A. M. Turing Award нь компьютерийн шинжлэх ухааны салбарын хамгийн нэр хүндтэй шагнал бөгөөд мэргэжилтнүүдийн хувьд “Компьютерийн шинжлэх ухааны Нобел” гэгддэг.
Энэ шагналын ард дэлхийн хамгийн том компьютерийн мэргэжлийн байгууллага болох Association for Computing Machinery (ACM) бий. 1947 онд байгуулагдсан энэхүү байгууллага нь дэлхий даяар мэдээллийн технологийн хөгжил, инновацийн чиг хандлагыг тодорхойлж ирсэн ноён оргил байгууллагуудын нэг.
Turing Award-ыг анх 1966 онд гардуулсан бөгөөд нэрны хувьд орчин үеийн компьютерийн онолын үндэслэгч, домогт математикч Аллан Матисон Тьюрингийн нэрнээс авсан нь түүний үнэ цэнийг улам гүн гүнзгий болгосон. Тьюринг бол зөвхөн онол бүтээсэн хүн бус, Дэлхийн II дайны үед Энигма кодыг тайлж, компьютерийн хөгжлийн суурийг тавьсан түүхэн баатар юм.
2014 оноос Google ивээн тэтгэгчээр нэгдэж, шагналын мөнгөн дүн 1 сая ам.долларт хүрсэн ба энэ нь Turing Award-ыг зөвхөн нэр хүнд төдийгүй, бодит үнэ цэнээрээ ч хамгийн дээд зэрэглэлийн шагнал болгож чадсан. Онцлох зүйл гэвэл зөвхөн ганц бүтээлийг бус, олон арван жилийн турш бүтээсэн инновац, нээлт, алсын харааг үнэлдэг гэдгээрээ технологийн ертөнцийн жинхэнэ оргилд тооцогддог.
Яагаад Turing Award үнэ цэнэтэй вэ?
Онцлох зүйл гэвэл зөвхөн ганц бүтээлийг авч үзэхээс илүү олон арван жилийн турш бүтээсэн инновац, нээлт, алсын харааг үнэлдэг гэдгээрээ технологийн ертөнцийн жинхэнэ оргилд тооцогддог.
Энэ шагналын гол утга нь:
- Салбарын үндсийг өөрчилсөн нээлтүүд — Онолын суурь, алгоритм, архитектур, програмчлалын аргачлал зэргийг шинэ шатанд гаргасан.
- Бодит амьдралд үзүүлсэн нөлөө — Технологийн шийдлүүд нь зөвхөн лабораторид бус, хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралд жинхэнэ өөрчлөлт авчирсан.
- Ирээдүйн чиг хандлагыг тодорхойлох чадвар — Хөгжлийн дараагийн шатаа нээж, дэлхийн инновацийн хурдасгуур болж чадсан.
Тиймээс Turing Award нь технологийн ертөнцөд зөвхөн нэр төрийн бэлгэдэл биш, харин бүхэл бүтэн салбарын ирээдүйг тодорхойлдог алтан стандарт юм. Энэ нь компьютерийн шинжлэх ухааны “Нобелийн шагнал” гэгддэг нь ч учиртай.
Алдартан эздийн жишээ
Donald Knuth (1974)
Алгоритмын онолын суурийг тавьж, “The Art of Computer Programming” цувралаараа програмчлалын шинжлэх ухааны хамгийн чухал номыг бичсэн.
Andrew Yao (2000)
Тооцооллын онол болон криптографын математик суурийг боловсруулж, мэдээллийн аюулгүй байдлын салбарт хувьсгал авчирсан.
Tim Berners-Lee (2016)
World Wide Web-ийг зохион бүтээж, интернетийг өнөөгийн дэлхийн мэдээллийн сүлжээ болгосон.
Yoshua Bengio, Geoffrey Hinton, Yann LeCun (2018)
Гүн сургалтын аргыг хөгжүүлж, хиймэл оюуны шинэ эрин үеийг эхлүүлсэн.
Robert Metcalfe (2022)
Ethernet сүлжээний технологийг зохион бүтээж, компьютерийн харилцаа холбоог дэлхий даяар хурдасгасан.
Ёслолын арга хэмжээ:
Дүгнэлт
Хүн төрөлхтний ирээдүйг тодорхойлох томоохон хүч бол технологийн хөгжил. Нобелийн шагналд технологийн ангилал байхгүй ч, Turing Award энэ орон зайг нөхөж, компьютерийн шинжлэх ухааны жинхэнэ супер оюун ухаантнуудад хүндэтгэл үзүүлдэг. Энэ нь зөвхөн мэргэжлийн нэр төрийн илэрхийлэл төдийгүй ирээдүйн технологийн замыг чиглүүлж буй гэрэл юм.
Боловсролыг Инженерчлэв.
