Бид өдөр бүр гэрлийг харж, мэдэрч байдаг ч түүний жинхэнэ мөн чанарыг анзаарч байсан уу?
Яагаад тэнгэр цэнхэр харагддаг, нар жаргахдаа улаан улбар болдог, эсвэл модны навч яагаад ногоон байдаг вэ?
Эдгээр асуултын хариулт бүгд гэрлийн долгионы уртад нуугдаж байдаг.
☀️ Гэрэл гэж юу вэ?
Гэрэл бол ердөө л нүдэнд туссан туяа биш, харин цахилгаан соронзон долгион юм.
Өөрөөр хэлбэл, энэ бол “энерги” агаарт, усанд, бүр сансрын хоосон орон зайд ч чөлөөтэй тархаж байдаг гэсэн үг.
Гэрэл долгионоор тархах бөгөөд долгионы урт нь түүний өнгийг тодорхойлдог.
Богино долгион илүү хүчтэй, энерги ихтэй байдаг тул цэнхэр өнгийг бий болгодог.
Харин урт долгион бага энерги агуулдаг бөгөөд энэ нь улаан өнгөөр илэрдэг.
Хүний нүд зөвхөн тодорхой хязгаарын долгионыг л “харах чадвартай”.
Энэ хязгаар ойролцоогоор 0.45–0.69 микрометр орчим бөгөөд бид үүнийг үзэгдэх гэрэл гэж нэрлэдэг.
🌈 Үзэгдэх гэрлийн өнгөнүүд
Гэрлийн өнгө бүрийн цаана өөр өөр долгионы урт бий.
Цэнхэр гэрэл хамгийн богино, хамгийн эрчимтэй долгионтой байдаг бол
улаан гэрэл хамгийн урт, нам гүм энерги бүхий долгионтой байдаг.
Харин ногоон өнгө нь энэ хоёрын дунд орших бөгөөд хүний нүд хамгийн мэдрэмтгий байдаг өнгө юм.
🔥 Үл үзэгдэх гэрлийн ертөнц
Бидний нүдэнд харагдахгүй ч илүү урт долгионтой гэрэл бас оршдог. Үүнийг хэт улаан туяа гэж нэрлэнэ.
| Төрөл | Долгионы урт (µm) | Хэрэглээ |
|---|---|---|
| Ойрын хэт улаан | 0.76–0.90 | Шөнийн камер, судалгааны багаж, венийн зураглал |
| Дунд хэт улаан | 1.55–2.35 | Оптик шилэн кабель, химийн шинжилгээ |
| Дулааны хэт улаан | 10.4–12.5 | Дулааны зураг авалт, температурын хяналт |
💡 Эдгээр туяаг бидний нүд харж чадахгүй ч төхөөрөмжүүд тэдгээрийг “хардаг”.
Тэнгэр яагаад цэнхэр вэ?
Нарны гэрэл агаарт орж ирэхдээ агаарт буй хүчилтөрөгч, азотын молекулд сарнидаг.
Богино долгионтой цэнхэр гэрэл хамгийн их сарнидаг тул тэнгэр цэнхэр харагддаг.
Харин нар жаргах үед нарны гэрэл урт зам туулж, улаан, улбар шар долгион давамгайлдаг тул тэнгэр улаан болдог.
Ус яагаад цэнхэр вэ?
Ус улаан ба шар гэрлийг шингээж, харин цэнхэр гэрлийг тусгадаг.
Тиймээс далай, нуурын ус гүн цэнхэр эсвэл ногоовтор цэнхэр өнгөтэй харагддаг.
Навч яагаад ногоон вэ?
Ургамлын навчны хлорофилл улаан ба цэнхэр гэрлийг шингээж, ногоон гэрлийг тусгадаг.
Тиймээс бид мод, өвс, навчийг ногоон өнгөөр хардаг.
Солонго яагаад олон өнгөтэй вэ?
Борооны дусал нарны гэрлийг хугалж, тараахдаа долгионы уртаар нь ялгадаг.
Ингээд бид улаан, улбар шар, шар, ногоон, цэнхэр, хөх, ягаан өнгийг дараалан хардаг.
🧪 Гэрлийн шинж чанарыг ашигласан технологиуд
| Гэрлийн төрөл | Хэрэглээний жишээ |
|---|---|
| Цэнхэр гэрэл | LED дэлгэц, лазер, далайн зураг авалт |
| Ногоон гэрэл | Лазер оношлогоо, гэрэлтүүлэг |
| Улаан гэрэл | Анагаах ухаанд цусны урсгал илрүүлэх |
| Ойрын хэт улаан | Шөнийн хараа, NDVI ургамлын судалгаа |
| Дунд хэт улаан | Оптик шилэн кабель, химийн шинжилгээ |
| Дулааны хэт улаан | Дулааны камер, галын хяналт, халууны хэмжилт |
Боловсролыг инженерчлэв.
