— Дижитал санхүүгийн дараагийн үе эхэллээ
2025 он бол Монголын санхүүгийн салбарын хувьд шинэ өрсөлдөөн, шинэ технологи, шинэ тоглогчидтой болж буй онцгой жил болж байна. Хэрэглэгчид улам хурдан, хялбар, салбар дээр очих шаардлагагүй үйлчилгээг хүсэж байгаа нь банк, FinTech-үүдийг бизнес загвараа өөрчилж, технологид суурилсан бүтээгдэхүүнүүдийг илүү түргэн хөгжүүлэхэд хүргэв. Энэ нийтлэлд банкны систем болон FinTech-үүдийн технологийн өрсөлдөөн хэрхэн өрнөж, Монгол Улсын санхүүгийн зах зээл цаашид ямар чиглэлд хөгжихийг тоймлон хүргэе.
Neobank-ийн үе – Монголд анхны том тэсрэлт
Сүүлийн хоёр жилд дэлхий дахины чиг хандлагатай адил Монголд ч зуун хувь цахим банк буюу neobank загвар эрчимтэй хөгжиж байна. Үүний тод жишээ бол М банк, дижитал банкны хөгжлийн шинэ давлагааг Монголд нээсэн байгууллага. М банк хэрэглэгчдэд салбар дээр очих шаардлагагүй, бүрэн онлайн данс нээх, зээл хүсэх, төлбөр тооцоо хийх боломж олгож буй нь банкнуудын уламжлалт аргачлалд хүчтэй сорилт тавьсан.
Дижитал банкнуудын хүчтэй тал нь:
- үйлчилгээг бүрэн автоматжуулах боломж
- зардал багатай үйл ажиллагаа
- хурдтай системийн өөрчлөлт
- хэрэглэгч төвтэй UX/UI
Үүнтэй зэрэгцэн уламжлалт банкууд ч “цахимжсан банк” руу хурдтай шилжиж байна. Голомт банк, Хаан банк, Худалдаа Хөгжлийн банк зэрэг том банкууд хэрэглэгчийн апп-аа шинэчилж, зээл, карт, төлбөрийн процессыг AI, automation-аар илүү хурдан болгоход төвлөрчээ.
FinTech-үүдийн өсөлт — Жижиг бизнес, хэрэглэгчдийг чөлөөлсөн үйлчилгээ
FinTech-үүдийн дундаас хамгийн хурдтай өссөн байгууллага бол LendMN. Тэд 2025 онд 20 сая ам.долларын санхүүжилт босгосноор Монголын FinTech-ийн зах зээлд хамгийн том хөрөнгө татсан жишээнд тооцогдож байна. Энэхүү хөрөнгө нь жижиг, дунд бизнесийн зээл (MSME financing), хурдан шийдвэрлэх алгоритм, өндөр автоматжуулалт бүхий системийг өргөтгөхөд зориулагдаж байна.
FinTech-үүд уламжлалт банкны сул талуудыг нөхөж өгдөг:
- бага орлого, барьцаагүй хэрэглэгчдэд зээл олгох
- хөдөө орон нутгийн иргэдэд дижитал хэлбэрээр хүрэх
- зээлийн шийдвэрийг 5–10 минутанд гаргах алгоритм
- хэрэглэгчийн дата ашиглан зээлийн эрсдэл тооцоолох
Энэ бол Монголын зах зээлд маш том үнэ цэнэ. Учир нь олон жижиг бизнесүүд банкнаас зээл авч чаддаггүй, харин fintech нь илүү уян хатан, технологид суурилсан үнэлгээний систем ашиглаж чаддаг.
Дижитал төлбөрийн системийн өрсөлдөөн
Төлбөрийн системийн талбарт хамгийн том шинэчлэл бол Apple Pay болон түрийвчийн төлбөрийн технологи Монголд албан ёсоор орж ирсэн явдал. Энэ нь TDBM (ХХБ)-ын эхлүүлсэн бөгөөд NFC болон contactless төлбөрт шилжилтийг эрчимжүүлсэн.
Монголын хэрэглэгчид QR төлбөрт аль хэдийнэ дуртай болсон тул NFC нь дараагийн түвшний байгалийн шилжилт болсон. Банкуудын хувьд энэ нь:
- картын аюулгүй байдлыг сайжруулах
- хэрэглэгчийн туршлагыг сайжруулах
- олон улсын стандарт руу ойртох
гэсэн давуу талтай.
AI нэвтрүүлэлт — Банкны стратегийн шинэ төв
2025 онд Монголын банк, fintech-үүдийн хамгийн том өрсөлдөөн болсон технологи бол Хиймэл оюун (AI).
Голомт банкны дэмжлэгтэйгээр үүссэн Egune AI зэрэг платформууд банкны системийн дотоод автоматжуулалт, chatbot, хэрэглэгчийн зан төлөвийн анализ, зээлийн эрсдэлийн үнэлгээнд өргөн ашиглагдаж эхэлжээ.
AI ашиглах чиглэлүүд:
- зээлийн эрсдэл тооцдог машин сургалтын загвар
- хэрэглэгчийн үйлчилгээний автоматжуулалт
- fraud detection буюу залилан илрүүлэх систем
- хэрэглэгчийн зан төлөвт суурилсан бүтээгдэхүүний санал
AI-ийн хүч нь зөвхөн үйлчилгээ хурдтай болгоод зогсохгүй, банкны эрсдэлийг бууруулдаг.
Кибер аюулгүй байдал – Хамгийн том өрсөлдөөн хэрнээ хамгийн том сорилт
Дижитал үйлчилгээ ихсэхийн хэрээр Монголын бүх банк, fintech-үүд кибер аюулгүй байдлын дарамттай тулгарч байна. 2025 оны эхний хагаст л гэхэд олон байгууллага фишинг, ransomware, цахим залилангийн оролдлогын өсөлтийг мэдээлсэн.
Иймээс байгууллагууд:
- олон давхар хамгаалалт (multi-layer security)
- zero-trust архитектур
- хэрэглэгчийн баталгаажуулалтыг хүчтэй болгох
- passkey технологи нэвтрүүлэх
- real-time fraud monitoring систем
зэрэг арга хэмжээг илүү эрчимтэй ашиглаж эхэлжээ.
Regulatory Change — FinTech-г дэмжсэн орчинд шилжиж байна
Санхүүгийн зохицуулах хороо (СЗХ), Монголбанк, хууль тогтоогчид 2025 онд финтек хөгжлийг дэмжсэн хэд хэдэн бодлого боловсруулж эхэлсэн.
Үүнд:
- цахим мөнгөний үйлчилгээний эрх зүйн шинэчилсэн зохицуулалт
- open banking (өгөгдлийн нээлттэй солилцоо)
- жижиг зээлийн платформуудын зохицуулалтын шинэ загвар
- хариуцлагатай зээлийн тогтолцоог бататгах
Эдгээр шинэчлэл нь fintech-ийн зах зээлийг өргөжүүлэх, хэрэглэгчийн хамгаалалтыг сайжруулах, салбарын тогтвортой байдлыг хангах зорилготой.
Дүгнэлт — Монголын санхүүгийн ирээдүй цахимжуулах биш, бүрэн шинэчлэгдэх үе
2025 онд Монголын банк, FinTech салбар нэг л зүйл дээр нэгдэж байна — санхүүгийн үйлчилгээ илүү хурдан, илүү хялбар, илүү ухаалаг байх ёстой.
Хэрэглэгчид салбар дээр очиж үйлчилгээ авахыг хүсэхээ больсон.
Бизнесүүд шийдвэрийг түргэн авахыг шаарддаг болсон.
Залуу үеийнхэнд physical card биш, digital wallet хэрэгтэй болсон.
Одоо бол хэр хурдан биш, хэр ухаалгаар инновац хийх вэ? гэдэг өрсөлдөөн болжээ.
Монголын санхүүгийн зах зээл 2025 онд зөвхөн дижитал шилжилт хийж буй биш — дижитал өрсөлдөөний бодит талбар болж байна.
