1. Бодит асуудлыг шийдэх бүтээгдэхүүн бий болгох нь
IT startup эхлүүлэхдээ хамгийн түрүүнд анхаарах ёстой зүйл бол технологи биш, харин бодит асуудлыг шийдэх чадвар юм. Олон шинэ бизнес эрхлэгчид сайхан технологи, шинэ програмчлалын хэл ашиглах гэж хичээдэг ч зах зээл юу хэрэгтэй байгааг мартдаг. Хэрэглэгчийн өвдөлтийн цэг буюу “pain point”-г олж, түүнд зориулсан шийдлийг бүтээх нь амжилтын үндэс суурь юм. Үүний тулд зах зээлийн судалгаа хийх, боломжит хэрэглэгчидтэй ярилцах, тэдний бодит хэрэгцээг ойлгох хэрэгтэй. MVP (Minimum Viable Product) буюу хамгийн бага боломжит бүтээгдэхүүнийг хурдан бүтээж, хэрэглэгчдийн санал хүсэлтийг цуглуулах нь чухал алхам. Монгол зах зээл харьцангуй жижиг учраас бүтээгдэхүүнээ эхнээсээ олон улсын зах зээлд гаргах боломжийг судлах нь ухаалаг сонголт байж болно.
2. Хамтрагч багийн чухал ач холбогдол
Startup-ын амжилт ихэвчлэн хамтрагч багийн чадвар, зорилго, ажлын соёлоос шалтгаална. Технологийн чадвартай програмистууд, бизнесийн ухааны сайн маркетертэй хослуулах нь тэнцвэртэй багийг бүрдүүлнэ. Зөвхөн техникийн мэдлэгтэй хүмүүсээр бүрдсэн баг бизнесийн хувьд сул тал гаргадаг бол харин бизнес хийж сурсан хүмүүс технологийн асуудлыг ойлгохгүй байж болно. Үүнийг шийдэхийн тулд олон талт чадвартай хүмүүсийг эртнээс нь хайх, тэдний хувь тус бүрийн үүрэг, хариуцлагыг тодорхой болгох хэрэгтэй. Түүнчлэн хамтрагч нарын хооронд итгэлцэл, ил тод байдал чухал бөгөөд эрт үед founders’ agreement буюу үүсгэн байгуулагчдын гэрээ хийх нь ирээдүйд үүсэх маргааныг урьдчилан сэргийлнэ. Хувь оролцоо, шийдвэр гаргах эрх, ажлаас гарах нөхцөл зэргийг урьдчилан тохиролцож, бичгээр баталгаажуулах нь бизнесийн тогтвортой байдлыг хангана.
3. Санхүүжилт ба зардлын менежмент
IT startup эхлүүлэхэд технологийн зардал харьцангуй бага байж болох ч санхүүжилтийн асуудал маш чухал байдаг. Анхны үе шатанд өөрийн хадгаламж буюу bootstrapping аргаар эхлэх, дараа нь angel investor эсвэл венчур капиталаас хөрөнгө татах нь нийтлэг арга юм. Монгол дахь хөрөнгө оруулалтын орчин хөгжиж байгаа ч хараахан хязгаарлагдмал тул crowd funding, олон улсын акселератор программууд, татаас чөлөөлөх бодлого зэрэг боломжуудыг судлах хэрэгтэй. Зардлын талаар маш нарийвчлан төлөвлөх, cash flow буюу мөнгөн урсгалаа байнга хянах, хэрэггүй зардлаас зайлсхийх нь амьдрах чадварыг нэмэгдүүлнэ. Runway буюу одоогийн хөрөнгөөр хичнээн сар амьдрах боломжтойг тооцоолж, шинэ хөрөнгө татахаасаа өмнө дор хаяж 6 сарын нөөцтэй байх зөвлөгөө өгдөг. Түүнчлэн орлого, зардал, ашиг алдагдлын тайлан, cash flow statement зэрэг санхүүгийн баримт бичгүүдийг эхнээсээ зөв хөтлөх нь хөрөнгө оруулагчдад хандахад чухал баримт болно.
4. Хууль эрх зүйн үндэс суурийг бэхжүүлэх
Олон шинэ бизнес эрхлэгчид хууль эрх зүйн асуудлыг хойш тавьдаг боловч энэ нь ирээдүйд маш том асуудал үүсгэж болзошгүй. Компанийн хэлбэрийг зөв сонгох, оюуны өмчийн эрхээ хамгаалах, гэрээ хэлцлийг зөв байгуулах зэрэг нь амин чухал. Монгол улсад ХХК (Хязгаарлагдмал Хариуцлагатай Компани) байгуулах нь хамгийн түгээмэл бөгөөд хувь нийлүүлэгчдийн хариуцлагыг хязгаарладаг давуу талтай. Intellectual property буюу оюуны өмчийн талаар программ код, брэнд нэр, патент зэргийг бүртгүүлэх, хамгаалах арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Ажилтнуудтай, freelancer хөгжүүлэгчидтэй ажиллахдаа NDA (Non-Disclosure Agreement) болон IP assignment гэрээ хийх нь таны бүтээсэн зүйл танд үлдэх баталгаа болно. Цаашилбал GDPR (Европын Өгөгдөл Хамгаалах Журам) зэрэг олон улсын стандартыг мөрдөх нь таны бүтээгдэхүүнийг дэлхийн зах зээлд гаргахад бэлтгэнэ. Эрх зүйн зөвлөх авах нь эхэндээ зардалтай санагдаж болох ч урт хугацаанд маш их мөнгө, цаг хугацаа хэмнэж өгдөг.
5. Зах зээлд гарах стратеги ба тогтвортой өсөлт
Бүтээгдэхүүн бэлэн болсны дараа зах зээлд амжилттай нэвтрүүлэх нь хамгийн том сорилт юм. Маркетингийн стратеги боловсруулахдаа зорилтот хэрэглэгчээ тодорхой тогтоож, тэдэнд хүрэх хамгийн үр дүнтэй сувгуудыг сонгох хэрэгтэй. Монгол дахь IT startup-ууд Facebook, Instagram гэх мэт нийгмийн сүлжээ, Google Ads, контент маркетинг ашиглан эхний хэрэглэгчдээ олдог. Product-market fit буюу бүтээгдэхүүн зах зээлийн хэрэгцээнд нийцэж байгаа эсэхийг хэмжих метрикүүд тогтоож, тэдгээрийг тогтмол хянах нь өсөлтийн үндэс болно. Customer acquisition cost (CAC), lifetime value (LTV), churn rate зэрэг үзүүлэлтүүдийг ойлгож, сайжруулах нь тогтвортой бизнес бий болгоно. Түүнчлэн масштаблах боломжийг эхнээс нь төлөвлөж, технологийн архитектураа уян хатан байлгах нь хэрэглэгчийн тоо нэмэгдэхэд амар дасан зохицох боломж олгоно. Startup эхлүүлэх замд олон бэрхшээл тулгардаг ч зөв бэлтгэл, тууштай зан чанар, хурдан суралцах чадвар нь амжилтын түлхүүр болдог.
