Компьютерийн хамгийн анхны вирус
“Хамгийн анхны вирус”-г ярихын тулд эхлээд вирус гэж юу болохыг мэдэж авъя. Өмнө нь Комьпютерийн вирус гэж юу вэ? нийтлэлээр вирусын шинж тэмдгийн талаар тайлбарласан ч энэ удаа хэрхэн ажилладаг, үүсэл хөгжлийг нь түлхүү тайлбарлах болно. Гэж юу вэ? Одоо үндсэн сэдэв болох анхны вирусын түүх рүү оръё. Хамгийн анхны сүлжээний вирус: Creeper Ихэнх эх […]
Симметрик шифрлэлтийн аргууд: Шилжүүлэлтийн шифр болон Рейл Фенс
Бид симметрик шифрлэлтийн эхний хэсэг болох орлуулган аргуудтай аль хэдийн танилцсан билээ. Одооноос 2 дох хэсэг болох шилжүүлгэн аргуудтай танилцах болно. Юун түрүүнд: Гэж юу вэ? Эх текстийн тэмдэгтүүдийн байрлалыг солих замаар шифрлэх арга юм. Энэ нь орлуулалттай төстэй ч хамгийн гол ялгаа нь: “Нууц” гэдэг үг байлаа гэхэд “Уцун” болох жишээний. Хөөрхөн анаграм тайлж […]
Симметрик шифрлэлтийн аргууд: Хилл Шифр(Hill Cipher)
1. Орлуулагч (Substitution) Шифрийн Аргууд Өнөөдрийн дугаараар Хилл Шифртэй танилцацгаая. Орлуулалтын шифрийн төрөлд Полиграфик шифр-н арга гэж байдаг. Энэ нь бидний цуврал нийтлэлд “Хилл шифр” нэртэйгээр бичигдсэн байгаа. Учир нь энэ төрлийн шифрлэлтийн анхдагч нь 1929 онд Лестер Сандерс Хилл гэх эрхмийн бүтээсэн шифрлэлт юм. Энэ дугаараас эхлээд сэдвүүд маань илүү төвөгтэй, математик ойлголт шаардлагатай […]
Модулийн урвуу матриц
Криптограф нь математикийн шинжлэх ухаантай нягт холбоотой байдаг учраас энэ нийтлэлээс эхлээд түгээмэл хэрэглэгддэг математик аргуудыг тайлбарлахаар боллоо. Мөн сануулж хэлэхэд нийтлэлүүдийг маань ойлгохын тулд бага зэргийн суурь мэдлэг хэрэг болох байх шүү. Юун түрүүнд “матриц” гэж юу билээ? Англиар Matrix гэдэг. 👈🏻 Энэ биш шүү 😆👌[a, b][c, d] 👈🏻ЭнэИймэрхүү форматтай 2*2-с эхлүүлээд хязгааргүй байж […]
Симметрик шифрлэлтийн аргууд: Нэг үсгийн орлуулган шифр (Monoalphabetic Substitution cipher)
Криптографид өгөгдлийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор төрөл бүрийн нууцлалын арга технологи хэрэглэгддэг. Классик нууцлалын технологийг ерөнхийдөө хоёр бүлэгт ангилаж болно: 1. Орлуулагч(Substitution) Шифрийн Аргууд 2. Элементар шилжүүлэлтийн(Transposition) Шифрийн Аргууд 3. Урсгал(Stream) Шифрийн Аргууд 4. Блок(Block) Шифрийн Аргууд Өнөөдрийн дугаараар хамгийн эхнийх буюу Нэг үсгийн орлуулгын шифр тайлбарлах болно. Гэж юу вэ? Мэдээллийг шифрлэхдээ 1 үсгийг […]
Шинэ бичвэрүүд
Rust Хэлний Санах Ойн Ме 2025-07-13
TypeScript = Types + Javascript 2025-07-10
