Хэлний загварууд ба тэдгээрийн хөгжил

Sainbayar Batbaatar

• 2025-05-16
• ai, Language models, large language model, LLM, LM, models, transformer

Хэлний загвар (Language Model – LM) гэж юу вэ?

Хэлний загварууд нь хүний хэл яриаг ойлгож, боловсруулах зорилготой хиймэл оюун ухааны чухал дэд салбар юм. Эдгээр загварууд нь их хэмжээний бичвэрэн өгөгдлөөс суралцаж, үгсийн болон өгүүлбэрийн хоорондын утгазүйн болон бүтцийн хамаарлыг тогтоодог.

Суралцсан мэдлэг дээрээ үндэслэн хэлний загварууд нь шинэ бичвэр үүсгэх, орчуулах, хураангуйлах, асуултад хариулах зэрэг төрөл бүрийн даалгаврыг гүйцэтгэх чадвартай байдаг.

Орчин үеийн хэлний загваруудын томоохон дэвшил бол Transformer архитектур юм. Энэ нь дараалсан өгөгдлийн элементүүдийн хоорондын хамаарлыг шууд тодорхойлох “анхаарлын механизм” (attention mechanism) дээр үндэслэдэг бөгөөд хэлний загвар хөгжүүлэлтийн үндсэн тулгуур болсон.

Жишээлбэл, BERT (Bidirectional Encoder Representations from Transformers) загвар нь өгүүлбэрийн контекстыг хоёр чиглэлд ойлгож, олон төрлийн эх хэлний боловсруулалтын ажлуудад өндөр үр дүн үзүүлсэн. Харин GPT (Generative Pre-trained Transformer) цуврал загварууд нь хүний хэлтэй төстэй логиктой, өндөр чанартай бичвэр үүсгэх чадвараараа онцгойрсон юм.

Хэлний загваруудын хэрэглээний хүрээ маш өргөн бөгөөд эх хэл боловсруулалт, машин орчуулга, чатбот, контент үүсгэх, хураангуйлал, асуултад хариулах систем зэрэг олон салбарт амжилттай хэрэгжиж байна.

Том хэлний загвар (Large Language Model – LLM) гэж юу вэ?

Том хэлний загвар (Large Language Model, LLM) гэдэг нь асар их хэмжээний бичвэрийн өгөгдөлд тулгуурлан сурсан, олон тэрбум параметртэй хиймэл оюун ухааны дэвшилтэт загвар юм. Эдгээр загварууд нь хүний хэл яриаг ойлгож, боловсруулах, мөн хүний хэлтэй төстэй, уялдаа холбоотой, утга төгөлдөр бичвэр үүсгэх чадвартай байдаг.

LLM-үүд нь Transformer хэмээх нейрон сүлжээний архитектурт суурилдаг бөгөөд энэ нь дараалсан өгөгдлийн хэсгүүдийн хоорондын хамаарлыг тодорхойлох анхаарлын механизм (attention mechanism) ашигладаг. Ийнхүү их хэмжээний өгөгдөлд суурилан сургасан LLM-үүд нь хэлний нарийн төвөгтэй бүтэц, утга санаа, хэв маягийг ойлгож, олон төрлийн хэлээр харилцаа үүсгэх чадвартай болсон.

LLM-ийн үндсэн чадварууд:

• Бичвэр үүсгэх: Өгөгдсөн промпт эсвэл контекстыг үндэслэн өгүүлэл, шүлэг, код, имэйл зэрэг төрөл бүрийн бичвэр үүсгэх.
• Хэл орчуулах: Бичвэрийг нэг хэлнээс нөгөөд автоматаар орчуулах.
• Асуултад хариулах: Мэдээлэлд үндэслэн асуултад хариу өгөх.
• Хураангуйлах: Урт бичвэрийн гол санааг товч байдлаар гаргах.
• Бичвэр нөхөх: Орхигдсон үг, өгүүлбэрийг утгад тохируулан нөхөх.
• Сэтгэл хөдлөлийн шинжилгээ: Бичвэрийн агуулгад үндэслэн сэтгэл хөдлөлийг тодорхойлох.
• Хэрэглэгчтэй харилцах туслагч: Чатбот, виртуал туслахуудын хэлбэрээр хэрэглэгчтэй харилцах.

Хэрэв энэхүү текстийг судалгааны тайлан, хичээлийн материал эсвэл нийтлэлд ашиглах гэж байгаа бол хэл найруулгын нарийвчлал, академик хэв маягт тохируулан өөрчлөхөд би тусалж чадна. Хэрэв хүсвэл нэмэлт засвар, ишлэлүүд нэмж өгч болно.

Жишээ LLM-үүд

• GPT цуврал (GPT-3, GPT-4): GPT нь Generative Pre-trained Transformer гэсэн үгийн товчлол бөгөөд хүнтэй төстэй бичвэр үүсгэхэд ашиглагддаг хамгийн алдартай том хэлний загваруудын (LLM) нэг юм.
• BERT: Google компанийн бүтээсэн, бичвэрийн утгыг хоёр чиглэлд ойлгож боловсруулдаг хэлний загвар. Эх хэлний боловсруулалтын олон төрлийн даалгаварт өндөр үр дүн үзүүлдэг.
• Claude AI: Anthropic компанийн бүтээсэн том хэлний загвар бөгөөд аюулгүй, ёс зүйтэй хиймэл оюун ухаан бүтээхэд чиглэсэн. Claude AI нь харилцан яриа, бичвэр нэгтгэн дүгнэх, бүтээлч бичих, кодын дүн шинжилгээ хийх, зураг, баримт бичиг боловсруулах зэрэг олон төрлийн ажлыг гүйцэтгэх чадвартай. Түүнчлэн ChatGPT болон Gemini зэрэг загваруудаас аюулгүй байдал, ёс зүйн зохицуулалтыг онцолж хөгжүүлсэнээрээ ялгардаг.
• Gemini: Google-ийн бүтээсэн хамгийн хүчирхэг LLM-үүдийн нэг бөгөөд бичвэр, дуу, зураг зэрэг олон төрлийн өгөгдлийг ойлгож, үүсгэх чадвартай. Асуултад хариулах, тусламж үзүүлэх, зураг бүтээх зэрэг олон үйлдлийг гүйцэтгэх чадвартай дижитал туслах юм.
• DeepSeek LLM: DeepSeek AI компанийн боловсруулсан хүчирхэг, нээлттэй эх бүхий хэлний загвар. Програм хангамж хөгжүүлэх, эх хэл боловсруулалт, бизнесийн автоматжуулалтын чиглэлээр ашиглагддаг.
• Egune AI: Монгол Улсад хөгжүүлэгдсэн анхны хиймэл оюун ухаанд суурилсан хэлний загвар бөгөөд мэдээлэл боловсруулах, асуултад хариулах, бүтээлч ажилд туслах зорилготой. Эх хэл боловсруулалт, машин сургалт, өгөгдөлд суурилсан шийдвэр гаргах чадвартай.

LLM-ийн хэрэглээ

Том хэлний загварууд дараах салбаруудад өргөн хэрэглэгдэж байна:

• Контент бүтээлчдэд туслах: Блог, зохиол, маркетингийн бичвэр үүсгэх.
• Хэрэглэгчийн үйлчилгээ: Ухаалаг чатбот, автомат хариулагч ашиглан хэрэглэгчтэй харилцах.
• Мэдээлэл боловсруулах: Хурдан, оновчтой мэдээлэл хайх, ангилах, нэгтгэх.
• Боловсрол: Хувьсгасан сургалтын материал боловсруулах, дижитал сургалтын туслах үүрэг гүйцэтгэх.
• Програм хангамж: Код үүсгэх, тайлбарлах, засварлах зэрэг хөгжүүлэлтийн ажлыг хялбаршуулах.

Том хэлний загварууд нь хиймэл оюун ухааны хөгжлийн шинэ үе шатыг илэрхийлээд зогсохгүй, хүнтэй харилцах, мэдээллийг боловсруулах арга барилд томоохон өөрчлөлт авчирч байна.

Нийтлэл бичсэн: Б. Сайнбаяр