“Амьдрал 3.0” ном Макс Тегмарк хиймэл оюун ухаан (AI) хүний нийгэм, оршин тогтнолд хэрхэн нөлөөлж болох талаарх судалгаагаараа эхэлдэг бөгөөд “Амьдрал 3.0” гэх ойлголтоор AI-аас ихээхэн хамааралтай ирээдүйн эрин үеийг илэрхийлж, AI-ийн хөгжлийн шийдвэрүүд соёл иргэншлийн ирээдүйг тодорхойлно гэж онцолдог.”Амьдрал 3.0″ номын оршил хэсэгт Макс Тегмарк хиймэл оюун ухаан (AI) хүний нийгэм, оршин тогтнолд хэрхэн нөлөөлж болох талаар судалж, “Амьдрал 3.0” гэх ойлголтыг танилцуулдаг. Энэ нь хиймэл оюун ухаанаас ихээхэн хамааралтай ирээдүйн эрин үеийг илэрхийлдэг. Тегмарк хүн төрөлхтөн AI-ийн хөгжлийн талаар гаргах шийдвэрүүд нь соёл иргэншлийн ирээдүйг тодорхойлох чухал цаг үед ирээд байгааг онцолдог.
1-р бүлэг: Омега багийн туульс
Энэ бүлэгт Тегмарк “Омега” нэртэй хэт ухаалаг хиймэл оюунт нэгжийг бий болгохтой холбоотой зохиомол түүх өгүүлдэг. Уг түүх нь хүний оюун ухаанаас давсан AI-тэй харьцах үед үүсч болох сорилтууд болон ёс зүйн хоёрдмол байдлыг харуулдаг. Мөн “хяналтын асуудал” буюу хэт ухаалаг AI-г хэрхэн хүний үнэт зүйлс болон зорилготой нийцүүлэн барьж удирдах вэ гэсэн асуудлыг танилцуулдаг.
2-р бүлэг: Матери ухаантай болох нь
Тегмарк Дэлхий дээрх оюун ухааны үүсэл хөгжил — хамгийн анхны амьд биесээс хүн төрөлхтөн хүртэл — тухай өгүүлдэг. Тэрээр AI-ийн нөлөөгөөр бий болж болох “Оюун ухааны тэсрэлт” гэх ойлголтыг танилцуулдаг. Энэ нь машин өөрөө өөрийгөө улам сайжруулж, улам ухаалаг болох давталттай процесс юм. Мөн ерөнхий хиймэл оюун ухаан (AGI)-д хүрэх боломжит замууд, тэр дундаа техник хангамж (hardware) болон программ хангамж (software)-ийн хөгжлийн чухлыг тайлбарладаг.
3-р бүлэг: Ойрын ирээдүй — Амжилтууд ба сорилтууд
Энэ бүлэгт өнөөгийн AI-ийн хөгжлийн түвшин болон сүүлийн үеийн дэвшлүүдийг авч үздэг. Тегмарк нарийн мэргэшсэн (narrow) AI системүүдийн боломжит үр дагавар, мөн ерөнхий хиймэл оюун ухаан (AGI)-ийн хөгжүүлэлттэй холбоотой эрсдэлүүдийг хэлэлцдэг. Түүнчлэн AI хөгжүүлэлтэд аюулгүй байдлын хүчирхэг арга хэмжээ болон ёс зүйн хяналт зайлшгүй хэрэгтэйг онцолдог.
4-р бүлэг: Завсрын ирээдүй — Хэт ухаалаг AI
Тегмарк хэт ухаалаг AI бий болбол ямар үр дагаварт хүрэхийг судалдаг. Тэрээр AI хүн төрөлхтнөөс бараг бүх салбарт давуу болох боломжит хувилбаруудыг дүрслэн, “хэт ухаалаг тэсрэлт” бий болж болзошгүйг тайлбарладаг. Энэ бүлэгт хяналтын асуудлыг дахин затай авч үзэж, AI-г хүний үнэт зүйлс, ёс зүйн гол зарчимтай нийцүүлэн зохион бүтээх шаардлагыг онцлон хэлдэг.
5-р бүлэг: Алсын ирээдүй — Байгаль дээр ноёрхохуй
Энэ бүлэгт Тегмарк AI нь хүн төрөлхний ирээдүйг хэрхэн үндсээр нь өөрчилж чадна гэдгийг төсөөлөн өгүүлдэг. Тэрээр AI-ийн тусламжтайгаар уур амьсгалын өөрчлөлт, нөөцийн хомсдол, өвчин зэрэг хүн төрөлхний хамгийн том асуудлуудыг шийдвэрлэх боломжтойг харуулдаг. Мөн AI-ийн хяналтгүй хүч давамгайлах эрсдэл, түүнийг сөрөхийн тулд дэлхийн хэмжээний хамтын ажиллагаа, засаглал шаардлагатайг хэлэлцдэг.
6-р бүлэг: Бидний огторгуйн өв ба цаашдын зам
Тегмарк хүн төрөлхтний орчлон ертөнц дэх байр суурь болон AI хөгжүүлэлттэй хамт ирдэг хариуцлагын талаар эргэн тунгаадаг. Тэрээр “Мэдрэх чадварын коэффициент” (Sentience Quotient, SQ) гэх ойлголтыг танилцуулдаг бөгөөд энэ нь нэг иргэншлийн ухамсар ба оюун ухааны чадамжийг хэмжих үзүүлэлт юм. Тегмарк бидэнд ногдсон огторгуйн өвийг зөв ухаалгаар ашиглаж, AI хөгжүүлэлтэд ёс зүйтэй шийдвэр гаргах нь чухал гэдгийг онцолдог.
7-р бүлэг: Хэт ухаалаг AI бүтээхийн ёс зүй
Тегмаркийн AI хөгжүүлэлтийг судалсан бүтээлд ёс зүй гол байр суурь эзэлдэг. Энэ бүлэгт тэрээр хэт ухаалаг AI-г бий болгох, ашиглахдаа мөрдөх ёстой ёс зүйн зарчим, харгалзан үзэх асуудлуудыг хэлэлцдэг. Тэрээр “зорилгын уялдаа” (goal alignment) гэх ойлголтыг танилцуулж, AI-ийн зорилго хүний үнэт зүйлстэй нийцсэн байх ёстойг тайлбарладаг.
8-р бүлэг: AI-д зориулсан үнэт зүйлс ба хэм хэмжээ
Тегмарк хүний үнэт зүйлсийг AI системд шингээхтэй холбоотой сорилтыг гүнзгий авч үздэг. Тэрээр үнэт зүйлийн уялдааг хангахын тулд дүрмэнд тулгуурласан ёс зүй, хүний сонголтыг суралцуулах (preference learning) зэрэг янз бүрийн арга замуудыг судалдаг. Мөн AI хөгжүүлэлт ил тод, хяналттай байх нь хүний үнэт зүйлстэй нийцлийг хангахад зайлшгүй гэдгийг тэмдэглэдэг.
9-р бүлэг: AI-г аюулгүй болгох нь
AI хөгжүүлэлтэд аюулгүй байдал хамгийн чухал байр суурь эзэлдэг бөгөөд Тегмарк AI системийг аюулгүй болгох олон төрлийн стратегийг танилцуулдаг. Үүнд үнэт зүйлийн уялдаа, бат бөх байдлын тест (robustness testing), алдаа гарсан тохиолдолд ажилладаг хамгаалалтын механизм (fail-safe) зэрэг орно. Мөн дэлхийн хэмжээний хамтын нийгэмлэг хамтран ажиллаж байж AI-ийн аюулгүй байдлыг хангаж чадна гэдгийг хэлдэг.
10-р бүлэг: Огторгуйн амьдралын ирээдүй
Энэхүү сүүлийн бүлэгт Тегмарк огторгуйн амьдралын алсын ирээдүйн талаар бодож эргэцүүлдэг. Тэрээр AI болон оюунлаг амьдрал огторгуйд өргөжин тэлэх ирээдүйг төсөөлөн, тэрхүү зам нь ёс зүйтэй зарчим, амьдралыг хамгаалах, хөгжүүлэх чин хүсэлд тулгуурласан байх ёстойг онцлон хэлдэг.
Ерөнхий
Макс Тегмаркийн “Life 3.0: Being Human in the Age of Artificial Intelligence” (“Хиймэл оюун ухааны эрин дэх хүн байхуй”) ном нь AI хөгжлийн боломжит үр дагавар болон ёс зүйн асуудлуудыг гүнзгий тусган бодохуйц байдлаар өгүүлсэн бүтээл юм. Тус ном нь хиймэл оюун ухааны чадамж тасралтгүй өсөж буй энэ үед хүн төрөлхтөн ямар сонголтуудын өмнө ирж байгааг уншигчдад нухацтайгаар эргэн тунгаахыг шаарддаг. Тегмаркийн бүтээл нь нийгэмд хандан — AI хөгжүүлэлтэд ёс зүй ба аюулгүй байдлыг нэн тэргүүнд тавьж, хэт ухаалаг AI-тай ирээдүйг ухаалгаар, урьдчилан харж, алсын хараатайгаар зохион байгуулахыг уриалсан дуудлага болж өгдөг.
