Хүн төрөлхтөнд эрүүл мэнд, эрчим хүч, электроник, байгаль хамгааллын салбарт асар их боломжийг нээж чадсан энэхүү технологи яг юу вэ?
Нанотехнологи гэж юу вэ?
Нанотехнологи гэдэг нь атом, молекул, наномаштабын (1–100 нанометр хэмжээтэй) обьектууд дээр ажиллах, удирдах, бүтээх үйл явцыг хэлнэ. Энэ технологи нь материалын шинж чанарыг үндсээр нь өөрчилж, шинэлэг бүтээгдэхүүн, шийдлүүдийг бий болгоход чиглэдэг.
1 нанометр (нм) = 10⁻⁹ метр, энэ хэмжээ нь хүний үсний диаметрийн ойролцоогоор 100,000-д нэгтэй тэнцэнэ. Энэ түвшинд материалуудын цахилгаан, дулаан, механик, химийн шинж чанарууд нь бидний мэддэг “том” түвшнийхээс огт өөр болж хувирдаг.

Нанотехнологийн онцлог шинжүүд
- Өөр хэмжээнд өөр шинж чанар — Жишээ нь, алт нанотүвшинд улбар шар, улаан өнгөтэй болдог.
- Гадаргуугийн талбай ихтэй — Нанобөөмсийн гадаргуугийн талбай том, урвалын идэвх өндөртэй.
- Өндөр нарийвчлалтай удирдах боломж — Молекул түвшинд бүтэц зохион байгуулах.
- Шинэ төрлийн шинж чанарууд — Цахилгаан дамжуулах, дулаан дамжуулах, оптик шинж чанар гэх мэт.

Нанотехнологийн хэрэглээний чиглэлүүд
- Эрүүл мэнд, анагаах ухаан
- Нанопартикл (Nanoparticles) — Эмийн бодисыг тодорхой эрхтэн, эс рүү чиглүүлэхэд ашигладаг (Targeted Drug Delivery). Энэ нь хавдрын эмчилгээнд хорт хавдрын эсүүдийг оношлох, устгахад хэрэглэгддэг.
- Био мэдрэгч (Biosensors) — Цусны найрлага, өвчний шинж тэмдгийг нанотүвшинд илрүүлэх.
- Нано робот (Nanobots) — Ирээдүйд хүний биед ажиллаж, эсүүдийн эвдрэл засах, өвчин эмчлэх боломжтой бичил роботууд.
- Электроник, мэдээллийн технологи
- Нанокабель, наночипүүд — Илүү хурдан, бага энерги зарцуулдаг микросхемүүд, транзистор бүтээхэд хэрэглэгдэнэ.
- Квант цэгүүд (Quantum dots) — Гэрлийн долгионы урт тохируулах чадвартай, дисплей болон фото мэдрэгчийн технологид ашигладаг.
- Өндөр багтаамжтай хадгалалт — Нанотехнологиор боловсруулсан материалууд нь их хэмжээний мэдээллийг хадгалах боломжийг бүрдүүлнэ.
- Үйлдвэрлэл, материал судлал
- Нанокерамик — Өндөр халуунд тэсвэртэй, хугаралд тэсвэртэй материалууд (жишээ нь, онгоцны хөдөлгүүрийн эд анги, өндөр хүчин чадлын төхөөрөмжүүд).
- Нанополимер — Илүү уян хатан, бат бөх, хөнгөн хуванцар материалууд (жишээ нь, автомашины эд анги, барилгын материал).
- Нанобүрхүүл — Ус, тос, зураасанд тэсвэртэй гадаргуу (жишээ нь, ус зэврэлтэнд тэсвэртэй цонхны шил, утасны дэлгэцийн хамгаалалт).
- Эрчим хүч ба байгаль орчин
- Нарны зай хураагуур (Solar Cells) — Наноматериал ашиглан илүү өндөр үр ашигтай нарны хавтан бүтээх.
- Усны цэвэршүүлэгч систем — Наношүүлтүүрээр бохирдлыг илүү нарийвчлалтай шүүх.
- Хаягдал багасгах технологи — Хөнгөн материал, бага хэмжээний түүхий эдээр их зүйл бүтээх боломж.

Нанотехнологийн хөгжлийн чиг хандлага, сорилтууд
Тулгарч буй асуудал | Шийдэх боломж |
Нанотехнологийн үйлдвэрлэлийн өртөг өндөр | Үйлдвэрлэлийн процессыг хялбарчлах, масс үйлдвэрлэл хөгжүүлэх |
Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө тодорхойгүй | Эко аюулгүй байдлын судалгаа, стандарт боловсруулах |
Хүний биед үзүүлэх урт хугацааны нөлөө тодорхойгүй | Эмнэлзүйн нарийвчилсан туршилт, хяналт |
Хууль, ёс зүйн асуудлууд | Стандарт, зохицуулалт боловсруулах |

Дүгнэлт
Нанотехнологи бол орчин үеийн шинжлэх ухааны хамгийн хувьсгалт чиглэлүүдийн нэг бөгөөд хүн төрөлхтөнд эрүүл мэнд, эрчим хүч, электроник, байгаль хамгааллын салбарт асар их боломжийг нээж өгч байна. Гэвч энэ технологийг хариуцлагатайгаар хөгжүүлэхийн тулд аюулгүй байдал, ёс зүй, нийгмийн хариуцлага зэрэг асуудлыг үргэлж хамтад нь авч үзэх шаардлагатай юм.